Türk haritacılar, Piri Reis’in izlerini Antarktika’da arıyor

Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı öncülüğünde ve TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü koordinasyonunda gerçekleştirilen 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi, önemli keşiflerle devam ediyor.

Sefer kapsamında, Harita Genel Müdürlüğü, Osmanlı denizcisi Piri Reis’in izinden giderek haritacılık çalışmalarını sürdürüyor. Uzman ekipler, kampanya tipi yeni ölçüm istasyonları kurarak yersel jeodezik noktalar üzerinden bölgenin tektonik hareketlerini takip edip analiz etti.

Denizcilik açısından kritik öneme sahip batimetri çalışmaları, bu yıl ilk kez Horseshoe Adası çevresindeki Gaul Koyu’nda gerçekleştirildi. Türk Deniz Kuvvetleri Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı, bu bölgede ayrıntılı ölçümler yaparak yeni batimetri haritaları oluşturdu ve bölgedeki deniz yapısına ilişkin önemli veriler elde etti.

İLK KEZ KUZEY VE KUZEYDOĞU BÖLGELERİNE GEMİYLE GEÇİLDİ

Sefer lideri Prof. Dr. Hasan Hakan Yavaşoğlu, Horseshoe Adası’nın dört bir yanında yoğun bilimsel çalışmalar yürüttüklerini belirtti:

Bunlardan biri de Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi’nin gerçekleştirdiği batimetrik haritalama çalışmaları. Bu ölçümler, gemi seyrini güvenli hale getirmek ve lojistik faaliyetlerin daha sağlıklı yürütülmesini sağlamak için büyük önem taşıyor. Bu yıl ilk kez adanın kuzey ve kuzeydoğusundaki bölgelere gemiyle geçiş sağlandı ve hidrografik ölçümler gerçekleştirildi.

Önceki haritalarla mevcut veriler arasında ciddi farklılıklar olduğunu belirten Yavaşoğlu, yapılan çalışmalar sayesinde bölgenin daha doğru bir şekilde haritalandırıldığını ve seyir güvenliğinin artırıldığını ifade etti:

Bu ölçümler haritaya dönüştüğünde, bölgedeki lojistik operasyonlar ve yolcu transferleri çok daha güvenli ve verimli hale gelecek. Bu yıl ilk kez Gaul Koyu’nda batimetrik ölçümler yapıldı ve hidrografik veriler toplandı. Ayrıca, gemiyle geçiş sağlanarak bölgede demirleme olanağı da değerlendirildi.

GAUL KOYU’NDA HEYECAN DOLU İLK GEÇİŞ

Daha önce hiçbir geminin ve ölçüm ekipmanının giriş yapmadığı Gaul Koyu’na, bu yıl ilk kez ulaşmayı başardıklarını vurgulayan Yavaşoğlu, bu sürecin büyük bir titizlikle yürütüldüğünü söyledi:

Kaptanın kararıyla, Horseshoe Adası’nın kuzeydoğusunda yer alan Gaul Koyu’na girmek için öncelikle botlarımızla ön profil verilerini topladık. Gemi köprüsünde büyük bir heyecanla, geçiş güzergâhındaki derinlikleri sonar cihazlarıyla izleyerek ilerledik. Hidrografik botumuzdan gelen verilerle sonar cihazından aldığımız 50 metrelik derinlik bilgilerini eşleştirerek, güvenli bir rota belirledik ve geçişi başarıyla tamamladık. Bu an, ekibimiz için unutulmaz bir deneyimdi.

BÖLGENİN SİSMİK RİSK HARİTASI ÇIKARILIYOR

Harita Genel Müdürlüğü, bölgenin jeodinamik yapısını incelemek amacıyla adanın farklı noktalarına ölçüm istasyonları kurdu. Son istasyon, Dismal ile Horseshoe Adası arasında yer alan küçük bir adaya yerleştirildi ve ölçümler genişletildi.

Bu çalışmalar sayesinde, bölgede bulunan fay hatlarının hareketliliği, volkanik ve sismolojik etkiler ile deformasyon üretme potansiyelleri detaylı bir şekilde analiz ediliyor. Elde edilen veriler, Antarktika’nın bu bölgesine yönelik sismik risk haritasını oluştururken, deformasyon hızını da gözler önüne serecek.

Türk bilim insanlarının Antarktika’daki bu önemli çalışmaları, bölgedeki doğal dinamikleri daha iyi anlamamıza ve küresel ölçekte bilim dünyasına katkı sunmamıza olanak tanıyor.

“UZAYDA BULUNAN UYDULARDAN KONUM BİLGİLERİNİ TOPLAMAKTAYIZ”

HGM Yersel Uygulama Subayı Mühendis Üsteğmen Abdullah Kellevezir de 2020’den itibaren Antarktika’da düzenlenen bilimsel seferlere HGM olarak katılım sağladıklarını söyledi:

Bu seferlerde GNSS gözlemleri ve Horshoe Adası’na 2020’de tesis etmiş olduğumuz 5 adet yersel jeolojik noktada GPS gözlemleri yapmaktayız. Bu gözlemlerde uzayda bulunan uydulardan konum bilgileri toplamaktayız ve bu toplamış olduğumuz verileri bilimsel yazılımlarla birlikte dengelemelerini yaparak bu noktaların hassas konumlarını elde ediyoruz.

Bu yıl yapmış oldukları çalışmalarda, jeodizik olarak kaymaya sebebiyet verecek bir noktaya alternatif nokta tesis ettiklerini anlatan Kellevezir, şu ifadeleri kullandı:

Ayrıca yine Türk Bilim Kampı’nın bulunmuş olduğu konuma yaklaşık iki kilometre uzaklıktaki kayalık bir adaya yeni bir nokta tesis ettik. Bu noktalarda elde etmiş olduğumuz verilerle adanın teknolojik hareketlerini ve deformasyonunu izlemekteyiz.

“PİRİ REİS HARİTASI BİZİM İÇİN ÖNEM ARZ EDİYOR”

Hrk. Asb. Üstçavuş Ömer Faruk Topkaya da 2018’den beri Türk Deniz Kuvvetleri Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığında görev yaptığını ve seferde bulunma amacının bilgi ve tecrübesinin Türkiye’nin araştırma faaliyetlerine destek vermek olduğunu dile getirdi:

Benim buradaki görevim Horseshoe Adası çevresinde üç boyutlu yüksek çözünürlüklü batimetrik verileri toplamaktır. Bu işlem neticesinde deniz haritalarına kaynak teşkil edecek derinlikleri ve deniz tabanının yapısını anlamış oluyoruz. Bu sayede Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı tarafından üretilecek daha güncel ve yüksek doğruluğa sahip haritalar ile Antarktika’da emniyetli seyre katkı sağlayarak bilimsel araştırmalara emin şekilde devam edilmesini sağlıyoruz.

Kullandıkları uydu antenleriyle dünya üzerinde yatay ve dikey eksende bulundukları mevkii tespit ettiklerinin bilgisini paylaşan Topkaya, deniz suyu içerisinde çalışan “Çok Bimli İskandil” sistemi verisi ile bir zincir haline getirdiklerini anlattı:

Sonrasında ise anlık deniz suyu yükseklik verisi ile bu ölçümleri harmanlayarak gerçek zamanlı harita derinliğine ulaşıyoruz. Oşinografik ölçümler ise Çok Bimli İskandil verisini anlamlandırmamıza yardımcı oluyor. Ses hızı ölçümleri ile suyun iletkenliği, sıcaklığı ve basıncı gibi özellikleri ortaya çıkararak matematiksel modellemeye dahil ediyor, ölçümlerin doğruluğuna katkı sağlıyoruz. Oşinografik veriler aynı zamanda iklim değişikliğine dönük etkileri anlamlandırmamıza yardımcı oluyor.

Antarktika’da bulunmasının görev ve sorumluluğunun bilincinde olduğunu ifade eden Topkaya, şu ifadeleri kullandı:

Vatanını seven her Türk evladı gibi bize yapılan yatırımın ve yaratılan imkanların hakkını vermek için var gücümüzle çalışıyoruz. Ben de ülkemizi, Türk Silahlı Kuvvetlerini ve Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesini en iyi şekilde temsil edebilmek için çalışıyorum. Ayrıca bu vizyonumuz için Türk Denizcileri olarak tarihten aldığımız bir mirasımız da mevcut.

Topkaya, 1513’te Piri Reis tarafından çizilen dünya haritasının Antarktika’ya en yakın kara parçası olan Güney Amerika kıyılarını göstermekte olduğunu anımsattı.

Piri Reis haritasının kendileri için önem arz ettiğine dikkati çeken Topkaya, şu görüşleri kaydetti:

Ne mutlu bize ki Piri Reis’ten yaklaşık 500 yıl sonra benden önceki arkadaşlarımın bugün benim yapmış olduğum faaliyetlere benzer çalışmaları neticesinde Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi olarak yeniden Antarktika bölgesine ait seyir haritası üretmiş bulunuyoruz. Ülkemizin emniyetli seyir ve lojistik faaliyetleri yapması adına buradaki çalışmalarımızı desteklemeye yönelik ortaya ürün koymak bizim için büyük bir gurur kaynağı.

Topkaya, yürüttükleri çalışmalara ilişkin şu bilgileri verdi:

Gaul üzerinde ve Gaul Koyu etrafında yapılan ilk batimetrik çalışmayı biz gerçekleştirdik. Gemimizi emniyetli bir şekilde bizim attığımız noktalarla Gaul Koyu’nun içine kadar soktuk. Bir sonraki bilimsel çalışmalarda ada etrafını dönmek yerine gemimiz direkt Gaul Koyu’na demirleyerek bilimsel araştırma yapacak hocalarımıza, öğrencilerimize daha yakından destek verme imkanına kavuşmuş oldu. Böyle bir adım attığımız için de gerçekten gururluyuz.